Bonnán Buí, An (Tom Pháidín Tom)

Play recording: Bonnán Buí, An (Tom Pháidín Tom)

NB: This entry was taken from Tom Pháidín Tom, a vinyl album recorded, edited and produced by Séamus Mac Mathúna and released by Comhaltas Ceoltóirí Éireann.

’Sé dúirt mo stór liom-sa gan ’bheith ’g ól,
Nó nach mairfinn beo ach seal beag gearr,
’Sé dúirt mé léi, go raibh sí bréagach
Go mba fad ar mo shaol-sa an braoinín fháil.

Féach í féin, an dubhadán réabach;
Chuaigh i n‑éag leis an tart ar ball
Ach a chomharsanna, mo chléibh sibh fliuchaigí úr mbéala
Mar ni bhfaighidh sibh braon dó taréis úr mbáis.

A Bhonnáin Bhuí bhoicht, ’sé mo leán do luí thú
Is do chúl níos airde ná cúl do chinn
Do ghob ’s do scórnach, ar dhath an óir bhuí
Agus do bhéiliin reoite ins an leice lom.

Dá gcuirtheá sgéala fá mo dhéin‑se
Thiocfainn faoi t’fhéachaint trí huair roimh lá
Go mbainfinn géimneach, as leac Loch Eirne,
A fhliuchfadh do bhéilín agus do chroí in do lár.

Ní hiad na h‑éanlaith ’tá mé a’ chaoineadh
An lonn-dubh, an chéirseach ná an chorra ghlas:
Ach mo bhonnán spéiriúil a bhíodh go réiciúil,
Is go mba cosúil liom fhéin é, a shnuadh, ’s a dhath.

Mar siúd a bhíodh sé ag ól braoinín
Agus deir siad liom, go mbínn amhlaidh seal.
Ach níl deor dá bhfaighidh mé nach scaoilfead síos é:
Le fhaitíos choichín go bhfaighinn bás le tart.

Sé sú an ghráin eorna, a thógfadh an brón díom:
A Rí na Glóire, tá ar neamh ina shuí:
Gur ’sna tithe ósta gach aon oích’ Dhomhnaigh
Gur b’é mo lón é mo dheoch, ’s mo ghreim.

Sé an trua nach bhfaighim é i gcónaí
’Chuile noiméad, de ló is de oích’:
Ach a dhaoine óga, sibhse ’tá gan phosadh
Bigí ag ól nó is gearr é ’úr saol.

NB: Other than the correction of one or two obvious typos, this is a faithful transcription of the words as given in the sleeve notes.

Translation

My love told me not to be drinking
Or I would live only for a very short time
But I said to her that that was not true
And that drinking a drop would lengthen my life
Look at him, that fearless bird
Who has just died of the thirst
So neighbours of my heart, come wet your lips
For ye’ll not get a drop after ye have died.

Oh yellow bittern, I am sad to see you lying
With your head down and your legs up.
Your beak and neck that were the colour of gold
And your mouth lying frozen on the bare stone.
If you had only sent me on an account
I’d have come to help you three hours before dawn
And I’d have made the stones of Lough Erne roar
So that your beak would not be dry, nor the heart in your breast.

I do not weep for all and every bird,
The blackbird, the thrush or the crane
But the handsome bittern who was so given to raking
And was so like myself in countenance and colour
For he was given to drinking a drop
And they say that I too am so inclined
But from now on I’ll drink every drop I can get
For fear that I too, might die of thirst.

The juice of the barley lifts sorrow from me
O God of Glory, who reigns in Heaven!
For in the taverns each Sunday night
I have it for lunch, for food and drink.
And it is a pity I cannot have it at all times—
I could be drinking every minute of the night and day
So, young friends, you who are still unmarried
Be ye drinking, for your days may not be long.

NB: Other than some minor reformatting, this is a faithful transcription of the words as given in the sleeve notes.

Tom Pháidín Tom Ó Coistealbha (cuid 2)

By Máire Ní Neachtain

Máire, a native of Baile ’n tSagairt, knew Tom Pháidín Tom when she was growing up and in this short article she shares some insights and remniscences with us. The piece has been left untranslated but most of the interesting points are echoed in English in the notes below, and in the notes for Tom’s renditions of Baile Uí Laí and Brídín Bhéasaigh.

Tí Hughes, Dé Danann agus Terry Yarrell

(ar leanúint ón iontráil Baile Uí laí)

Ba nós le Tom deoch a ól sa Spidéal ag deireadh na seachtaine agus nárbh é a bhí sásta nuair a threisigh an Spidéal, le linn na seachtóidí go háirid, mar ionad do sheisiúin ceoil? Ba mhinic a bhíodh sé i measc na gceoltóirí agus é le cloisteáil ag gabháil fhoinn ina bhealach sainiúil féin; breá sásta amhrán a chasadh don té a d’iarradh amhrán nó port béil air.

Tharla gur bhog muintir Lewis, John is Breda agus a gcuid gasúir Patsy is Liam, go ceantar Chois Fharraige sna seachtóidí agus bhídís an-ghníomhach i gcúrsaí ceoil. Chuir siad aithne ar Tom ag na seisiúin cheoil cháiliúla Tí Hughes agus seans láidir gurb é John a spreag Comhaltas Ceoltóirí Éireann leis an gceirnín Tom Pháidín Tom a eisiúint sa mbliain 1977, tráth a raibh Tom 83 bliain d’aois. Go deimhin féin, dúradh sa Spidéal ag an am go raibh sé áirithe ag an Guinness Book of Records ar an té ba shine a d’eisigh a chéad albam! Ar leic an teallaigh tí Lewis a tógadh cuid mhaith de na rianta atá ar an gceirnín sin.

Tí Hughes freisin a chuir ceoltóirí Dé Danann aithne ar Tom. Tá leaganacha Tom de The Banks of the Nile agus Henry Joy Mc Cracken ar an Mist Covered Mountain, albam dá gcuid a d’eisigh Gael Linn go gairid tar éis bháis Tom ar an 29 Samhain 1979.

Tarlaíonn freisin gur déanadh taifeadadh ar chúpla amhrán le Tom i dtús na seachtóidí. Thug Terry Yarrell, ball de na Critics, grúpa taighde ar an amhránaíocht thraidisiúnta, a bhí lonnaithe i Londain agus a bhí faoi stiúir Ewan Mc Coll agus Peggy Seeger, cuairteanna ar Chonamara le hamhráin a bhailiú. Bhailigh Terry ábhar ó Tom Pháidín Tom agus ó Phat Phádraic Tom Ó Conghaile as Leitir Péic sa Spidéal sa mbliain 1972. Eisíodh cuid den ábhar sin ag deireadh na bliana 2019 — más mall is mithid! — ar Tabhair mo ghrá go Conamara (Veteran VT162CD), dlúthcheirnín a bhfuil cheithre rian le Tom air: Mary Le More, Hynes and Bold Dermody, agus leaganacha Gaeilge agus Béarla de Mháire Ní Eidhin.

Is fiú a lua anseo go mbíodh Seosamh Ó hEanaí ag freastal go rialta ar an gclub amhránaíochta a d’eagraíodh Mc Coll agus Seeger i Londain, nasc beag spéisiúil idir é agus Tom!

(ar leanúint san iontráil Brídín Bhéasaigh)